U Nội Sụn | Bài giảng CĐHA

II. Chẩn đoán x-quang

* U nội sụn

– Vị trí tổn thương:
+ Thường ở hành xương, có thể ở thân xương.
+ Vị trí thường gặp ở trung tâm, có thể lệch tâm.
+ Các xương ống nhỏ, nhất là xương bàn tay, bàn chân (50%).
+ Xương dài: xương đùi, xương chày, xương cánh tay.
+ Hiếm gặp: xương chậu, xương bả vai, xương sườn
+ Đơn độc hoặc nhiều vị trí (Bệnh đa u sụn / Ollier / Maffucci).
– Đặc điểm hình ảnh:
+ Ở xương dài, thường tiêu xương không rõ. Ở xương ống ngắn – bàn tay, bàn chân thường biểu hiện ổ tiêu xương tròn hoặc bầu dục, vùng chuyển tiếp hẹp, bờ viền rõ, bên trong có thể có chấm vôi hóa.
+ Không phá huỷ dữ dội vỏ xương hoặc xâm lấn mô mềm, thường không có gãy xương bệnh lý.
+ Có thể có dấu hiệu thổi vỏ: thường gặp ở bàn tay, bàn chân. Có thể gây mất liên tục vỏ xương. Ở các xương lớn u thường không đủ lớn để gây dấu hiệu thổi vỏ.
+ Tổn thương kích thước < 5cm.
+ Tổn thương vôi hóa dạng sụn: dạng vòng và vòng cung, bỏng ngô, dạng chấm, dạng bông hoặc dạng dày đặc. Thường không có vôi hóa dạng sụn vị trí bàn tay, bàn chân.
+ Thường không có viền đặc xương.
+ Không có phản ứng màng xương.

[gallery columns="5" link="file" ids="166984,169875,18170,18172,18173,80680,144148,144683,165831,173245,173246,146929,146928,144877,80681,179095,169377,31753,31793,46088,46087,158010,144684,31752"]

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" columns="5" ids="49714,49713,49712,49711,49710"]

=> Case lâm sàng 2:

[gallery link="file" columns="5" ids="89294,89295,89296,89297,89298"]

=> Case lâm sàng 3:

[gallery link="file" columns="4" ids="172946,172947,172948,172949"]

=> Case lâm sàng 4:

[gallery link="file" columns="2" ids="94670,94672"]

* Bệnh Ollier

– Đặt theo tên bác sĩ ngoại khoa người Pháp Louis Leopold Ollier.
– Bệnh xuất hiện ở cả hai giới mà không có khuynh hướng giới tính và thường biểu hiện rõ ràng vào thời thơ ấu.
– Chúng có thể xảy ra ở bất cứ đâu nhưng thường gặp nhất là ở xương ống ngắn của bàn tay và bàn chân, xương ống dài (xương đùi, xương chày).
– Tổn thương đa u sụn, phân bố không đối xứng, thường xuất hiện ở một bên.

[gallery link="file" columns="4" ids="82352,144327,144710,179417"]

– Thuật ngữ Enchondromatosis thường được sử dụng trong trường hợp đa u sụn ở bàn tay, bàn chân, xu hướng đối xứng 2 bên và bao gồm cả các vị trí xương khác. Ở xương chi làm ngắn hay biến dạng chi với nhiều u sụn ở các hành xương và thân xương.

[gallery link="file" columns="4" ids="100106,176586,144326,144712"]

– Biến chứng sarcoma sụn gặp trong 25-30% các trường hợp.

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" columns="5" ids="80659,80660,80661,80662,80663"]

=> Case lâm sàng 2:

[gallery link="file" ids="105958,105959,105960"]

* Hội chứng Maffucci

– U sụn nhiều nơi phối hợp với u máu của phần mềm.
– Mô tả lần đầu tiên vào năm 1881 bởi Angelo Maffucci,  một nhà nghiên cứu bệnh học người Ý (1847-1903).
– Vị trí tổn thương: xương chi thường bị ảnh hưởng nhất. Các tổn thương xương và mạch máu ở tứ chi (ưu thế chi trên) thường phân bố không đối xứng, xuất hiện ở 1 bên chi gặp trong khoảng 50% bệnh nhân. Các u máu chủ yếu nằm trong các mô mềm dưới da.
– Khối u sụn thoái hóa thành sarcoma sụn trong 15-51% và u máu mô mềm chuyển dạng sarcoma mạch máu trong 3-5%.
– Đặc điểm hình ảnh:
+ Nhiều khối u sụn.
+ Tổn thương mô mềm dưới da và vôi hóa mạch (u máu).
+ Có thể gây ngắn chi.

[gallery link="file" ids="144713,144714,179420"]

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" ids="80649,80650,80651"]

=> Case lâm sàng 2:

[gallery link="file" columns="4" ids="80654,80653,80655,80656"]

III. Chẩn đoán MRI

– Tổn thương có giới hạn rõ.
– T1W: tín hiệu trung bình hoặc giảm. Có thể chứa những vùng nhỏ mỡ tuỷ bị mắc kẹt.
– T2W: tăng tín hiệu, xen kẽ vùng giảm hoặc trống tín hiệu của vôi hóa. Không có tín hiệu của tủy xương hoặc phù nề mô mềm.
– Gado: ngấm thuốc viền hoặc vách làm nổi bật rõ các khoang.

[gallery columns="4" link="file" ids="179093,68487,68488,68489,68491,68498,153727,153728,144270,144975,146926,146927"]

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" columns="4" ids="68460,68461,68462,68463"]

=> Case lâm sàng 2:

[gallery columns="4" link="file" ids="68464,68465,68466,68467"]

=> Case lâm sàng 3:

[gallery link="file" columns="5" ids="80668,80669,80670,80671,80672"]

=> Case lâm sàng 4:

[gallery link="file" columns="4" ids="80674,80675,80676,80677"]

IV. Phân biệt

* Nhồi máu xương

– Vị trí: trung tâm trong ống tủy, hành xương.
– Tổn thương “loang lổ” hỗn hợp hủy xương và xơ cứng. Bờ xơ cứng thường rõ hơn u nội sụn. Vôi hoá loạn dưỡng dày đặc hơn.
– Ranh giới rõ với đường bờ “ngoằn ngoèo”.
– Thường đối xứng hoặc nhiều vị trí.

[gallery link="file" columns="4" ids="144887,144888,144889,144890,144891,144892,144893,144894,144895,144896,145048"]

=> Đặc điểm MRI:
– T1W: viền ngoại vi rõ, giảm tín hiệu do mô hạt và xơ cứng. Có thể ngấm thuốc sau tiêm. Trung tâm tín hiệu của tủy xương.
– T2W: giai đoạn cấp tính viền tăng tín hiệu, có thể có hình ảnh viền đôi – viền trong tăng tín hiệu của mô hạt và viền ngoài giảm tín hiệu của xơ cứng, trung tâm tín hiệu của tủy xương.

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" columns="4" ids="68470,68471,68472,68473"]

=> Case lâm sàng 2:

[gallery link="file" columns="5" ids="68474,68475,68476,68477,68478"]

=> Case lâm sàng 3:

[gallery link="file" columns="5" ids="68480,68481,68482,68483,68485"]

* Sarcoma sụn

– Phân biệt giữa u sụn và sarcoma sụn bậc thấp là một khó khăn trong chẩn đoán vì các tổn thương cả về mặt mô học và hình ảnh rất giống nhau.
– Kích thước tổn thương: > 5cm nghĩ nhiều tới sarcoma sụn.
– Xâm lấn vỏ xương: gặp trong 90% sarcoma sụn, 10% u sụn.
– Phá hủy vỏ xương: gặp trong 88% sarcoma sụn xương dài, 5% u sụn.
– Xâm lấn mô mềm: gặp trong sarcoma sụn
– Vị trí:
+ Xương bàn tay, bàn chân: sarcoma sụn hiếm gặp.
+ Xương khác: sarcoma sụn thường gặp, tỷ lệ 5:1. Xương cột sống, xương chậu, xương cùng rất hiếm gặp u sụn.
– Tuổi: u sụn thường gặp ở người trẻ, sarcoma sụn thường gặp tuổi trung  niên.
– Lâm sàng: triệu chứng đau thường gặp trong sarcoma sụn, u sụn chỉ gây đâu khi có gãy xương bệnh lý.

[gallery link="file" columns="5" ids="68493,80692,80691,80694,80693"]