Vỡ Xương Hộp Sọ | Bài giảng CĐHA

* Giải phẫu CLVT hộp sọ

[gallery link="file" columns="5" ids="63419,63420,63421,63422,63423,63424,63425,63426,63406,88714,88715,88716,88717,88718,88719,88720,88721,88722,88723,88724,88725"]

* Giải phẫu CLVT nền sọ

[gallery link="file" columns="4" ids="88882,145506,88884,88885,88923,88924,88888,88889,88890,88891,88892,88893"]

II. Chẩn đoán x-quang

* Đường vỡ thẳng

– Đường vỡ cắt ngang toàn bộ xương đi từ bản ngoài xương đến tận bản trong xương sọ. Các vết cắt này thường khá thẳng, không có sự dịch chuyển xương vào trong
– Vị trí đường vỡ thường tương ứng vị trí lực tác động.
– Cần phân biệt các đường khớp sọ thường đối xứng hai bên và ở vị trí giải phẫu nhất định, đường bờ đều.

[gallery link="file" columns="4" ids="113129,17871,17872,17873,17874,17875,165907"]

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" columns="5" ids="67259,67260,67261,67262,67263"]

* Vỡ lún xương sọ

– Vỡ lún xương sọ (Depressed fracture) là loại vỡ xương trong đó các mảnh vỡ di chuyển vào trong.
– Các mảnh vỡ từ đoạn vỡ xương bắt đầu từ vị trí xương chịu tác động mạnh nhất và lan rộng vào trung tâm.
– Nguyên nhân của vỡ xương loại này thường do lực tác động trực tiếp của các vật cùn như búa, đá, gậy bóng chày…
– Biến chứng của vỡ xương loại này là: Rách màng cứng, màng nhện và dập não. Dịch não tủy có thể chảy vào trong khoang dưới màng cứng. Vỡ xương mở rộng vào tận các xoang tĩnh mạch hoặc hành cảnh  có thể gây huyết khối tĩnh mạch (40%).

[gallery link="file" ids="17859,17860,17862,17863,17864,17865"]

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" ids="49558,49556,49555,49554,49553,49552"]

* Gãy hở

– Do vết thương xuyên thấu, loại này nguy cơ nhiễm trùng cao.

[gallery columns="4" link="file" ids="17866,17867,17868,17869"]

* Gãy toác khớp

– Gãy toác khớp (Diastatic Fracture) thường gặp đặc biệt ở trẻ nhỏ.
– Toác khớp trên 2mm hoặc so sánh với các khớp khác.

III. Chẩn đoán CLVT

* Vỡ xương vòm sọ

– Vỡ nhiều mảnh, vỡ bong riêng phần bản trong hoặc bản ngoài.

[gallery link="file" ids="53129,53131,53132"]

– Vỡ lún xương:

[gallery link="file" ids="170262,120934,122179,67276,53128,53130"]

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" columns="4" ids="115932,115933,115934,115935,115936,115937,115938,115939"]

=> Case lâm sàng 2:

[gallery link="file" ids="156519,156520,156521"]

– Đường gãy mảnh, di lệch ít có thể bị bỏ sót => kết hợp tổn thương dưới da đầu và tổn thương nội sọ để xác định vị trí lực tác động.

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" columns="5" ids="70013,70014,70015,70016,70018"]

=> Case lâm sàng 2:

[gallery columns="4" link="file" ids="70562,70559,70560,70561"]

– Đường gãy thẳng: song song với mặt phẳng ngang có thể không quan sát thấy trên mặt cắt Axial => đánh giá trên các hướng cắt Coronal, Sagittal hoặc dựng hình 3D.

[gallery link="file" columns="4" ids="67278,121659,122177,124404"]

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" columns="4" ids="104360,104361,104362,104355,104356,104357,104358,104359"]

=> Case lâm sàng 2:

[gallery link="file" columns="4" ids="118361,118362,118363,118364,118365,118366,118367,118369"]

=> Case lâm sàng 3:

[gallery link="file" columns="5" ids="119727,119728,119729,119730,119731"]

– Vỡ theo đường khớp: rộng đường khớp (so sánh với bên đối diện), thường có mảnh vỡ xương nhỏ. Độ rộng đường khớp bình thường:
+ Sơ sinh: < 10 mm
+ 2 tuổi: < 3 mm
+ 3 tuổi: < 2 mm

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" columns="4" ids="67250,67251,67252,67253,67254,67255,67257,67256"]

=> Case lâm sàng 2:

[gallery link="file" columns="5" ids="67268,67269,67270,67271,67272"]

=> Case lâm sàng 3:

[gallery columns="4" link="file" ids="77661,77662,77653,77654,77655,77656,77657,77658,77659,77660,77663,77664"]

=> Case lâm sàng 4:

[gallery link="file" ids="110642,110644,110645,110646,110647,110648"]

– Gãy Ping-pong: lún xương, gặp ở trẻ em, một dạng gãy cành tươi, không làm mất liên tục màng xương => lún xương giống như vết lõm quả bóng bàn.

[gallery link="file" columns="4" ids="67277,122181,122194,169097"]

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" columns="5" ids="89406,89407,89408,89409,89410"]

=> Case lâm sàng 2:

[gallery columns="5" link="file" ids="153175,153177,153178,153179,153180"]

=> Case lâm sàng 3:

[gallery link="file" columns="5" ids="156737,156738,156739,156740,156742"]

– Elevated skull fracture: thường kết hợp với kiểu gãy lún xương, nguyên nhân của vỡ “Elevated” là do tác động của vật dài và nhọn làm vỡ xương vòm sọ đồng thời làm các đoạn vỡ nâng lên và xoay vào trong.

– Vỡ sọ tiến triển (Growing skull fracture): xảy ra nhiều ở tuổi nhũ nhi, màng não vị trí tiếp giáp đường vỡ xương bị rách, áp lực khoang dịch não tủy làm đường vỡ xương xu hướng mở rộng, làm mô não thoát vị qua khe nứt sọ, gây ra di chứng teo não, rỗng não, nang màng nhện. Vị trí xương trán, xương thái dương thường gặp nhất. Vỡ sọ tiến triển là một bệnh lý cần cấp cứu để tránh các di chứng và tránh sự xé rộng màng cứng do xương tiếp tục bị toác rộng.
+ Giai đoạn 1: vỡ xương làm rách màng cứng, mô não và màng nhện sẽ thoát vị qua chỗ màng cứng bị rách. Kéo dài từ bắt đầu tổn thương đến trước khi mà vỡ xương lan rộng. Phát hiện sớm giai đoạn 1 và sửa chữa màng cứng ở trong giai đoạn này điều trị đạt kết quả tốt nhất.
+ Giai đoạn 2: thường kéo dài khoảng 2 tháng sau khi tổn thương ban đầu bắt đầu mở rộng. Ở giai đoạn này, khiếm khuyết xương là nhỏ, biến dạng hộp sọ hạn chế, dấu hiệu thần kinh là nhẹ. Tuy nhiên các mô bị tổn thương đã ngăn cản quá trình lành lại của xương.
+ Giai đoạn 3: bắt đầu sau 2 tháng sau giai đoạn 2. Trong giai đoạn này các xương bị ảnh hưởng một cách đáng kể hơn. Mô não và dịch não tủy lan ra chỗ vỡ của xương nhờ chỗ rách của màng cứng và  màng nhện. Giai đoạn này thường gây biến dạng hộp sọ rõ rệt và thiếu hụt thần kinh.

* Vỡ xương nền sọ

– Bao gồm: phần ổ mắt xương trán, mảnh sàng, xương bướm, phần đá xương thái dương, xương chẩm.
– Vỡ xương bướm: trong chấn thương sọ não nếu có dịch xoang bướm có thể là dấu hiệu của vỡ xương nền sọ.

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" ids="75098,75093,75094,75095,75096,75097"]

=> Case lâm sàng 2:

[gallery link="file" columns="5" ids="156908,156909,156910,156911,156912"]

– Vỡ xương đá
+ Hình ảnh đường vỡ có thể kín đáo.
+ Dịch ống tai.
+ Dịch sào bào xương chũm
+ Đường vỡ mảnh làm mất liên tục đường bờ xương.
+ Đánh giá tổn thương các xương con trong hòm nhĩ: xương búa, xương đe, xương bàn đạp.

[gallery link="file" columns="4" ids="155551,53124,53125,156558,162956,162957,162958,162959,162960,162961,51542,170265"]

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" columns="5" ids="84358,84359,84360,84361,84362"]

=> Case lâm sàng 2:

[gallery link="file" ids="67124,67125,67126,67127,67128,67129"]

=> Case lâm sàng 3:

[gallery link="file" columns="5" ids="156919,156920,156921,156922,156923"]

– Vỡ xương chẩm:

[gallery link="file" columns="5" ids="156854,156855,51545,51547,169099"]

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" columns="5" ids="65633,65634,65635,65636,65637"]

=> Case lâm sàng 2:

[gallery link="file" columns="5" ids="70021,70022,70023,70024,70025"]

=> Case lâm sàng 3:

[gallery link="file" columns="4" ids="156914,156915,156916,156917"]

– Có thể phối hợp chấn thương cột sống cổ: gãy mỏm nha, vỡ C1,C2, trật khớp chẩm đội.

[gallery link="file" columns="5" ids="53232,53233,53234,53235,53236"]

=> Phân biệt rãnh và đường khớp nền sọ:

[gallery link="file" ids="89369,89370,89371"]

* Đường khớp sọ

– Dựa vào vị trí khớp sọ theo giải phẫu.
– Đường khớp sọ thường dạng răng cưa, cài vào nhau (khác đường vỡ là thường thẳng, bờ mảnh).
– Đường khớp sọ có viền đặc xương của vỏ xương (khác đường vỡ không có vỏ đặc xương).

[gallery link="file" ids="156098,53117,53118"]

* Nhiễu ảnh chuyển động

– Đầu bệnh nhân di động trong quá trình chụp có thể tạo ra ảnh giả gãy xương: quan sát mô mềm tương ứng với vị trí xương sọ mất liên tục cũng thấy sự mất liên tục, đường bờ không đều.

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" columns="4" ids="126259,126260,126261,126262,126263,126264,126265,126266"]

* Tụ máu dưới da

[gallery columns="2" link="file" ids="122192,172012"]

* Huyết khối xoang tĩnh mạch

– Tổn thương nhu mô não đi kèm: tụ máu màng cứng, chảy máu dưới nhện, đụng dập nhu mô não.
– Huyết khối xoang tĩnh mạch:
+ Vỡ xương thái dương => huyết khối xoang ngang, xoang sigma.
+ Vỡ xương chẩm, đỉnh => huyết khối xoang thẳng, xoang dọc trên, hội lưu xoang.

[gallery link="file" ids="167727,167728,167729"]