Viêm Cột Sống Dính Khớp | Bài giảng CĐHA *

II. Chẩn đoán x-quang

– Tổn thương chủ yếu ảnh hưởng tới xương trục cơ thể (cột sống, khớp cùng chậu, khớp háng).
– Khoảng 20% trường hợp tổn thương khớp ngoại vi.

* Viêm khớp cùng chậu

– Thường là tổn thương đầu tiên, đối xứng 2 bên (86%).
– Các phát hiện được thấy ở phía xương chậu của khớp trước khi thấy ở phía xương cùng.
– Bệnh thường biểu hiện vài năm trước khi có biểu hiện rõ ràng trên X-quang.
– Các khớp cùng chậu ban đầu sẽ giãn rộng trước khi thu hẹp lại.
– Khuyết xương dưới sụn, xơ cứng và tăng sinh ở phía xương chậu của các khớp cùng chậu.
– Ở giai đoạn cuối, khớp cùng chậu (SI) có thể được nhìn thấy như một đường mỏng hoặc không thể nhìn thấy.
– Phân loại (Tiêu chuẩn New York):
+ Mức độ 0: khớp cùng chậu bình thường

[gallery link="file" columns="5" ids="143883,143884,143885,143886,143887"]

+ Mức độ 1: khó quan sát thấy, tổn thương xơ cứng diện khớp không rõ ràng hoặc có thể thấy khe khớp mờ.

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" columns="5" ids="49841,49840,49838,49837,49836"]

+ Mức độ 2: vài ổ khuyết xương dưới sụn hoặc xơ cứng diện khớp khu trú, không hẹp khe khớp.

[gallery columns="4" link="file" ids="31238,143904,143905,143906"]

+ Mức độ 3: tổn thương rõ ràng với ổ khuyết xương dưới sụn và xơ cứng diện khớp, khe khớp hẹp nhiều, dính 1 phần diện khớp.

[gallery columns="4" link="file" ids="143947,31236,143890,143891,143892,143893,143894,143895,143896,143897,143898,143951"]

+ Mức độ 4: khe khớp dính hoàn toàn, không còn thấy khe khớp cùng – chậu.

[gallery link="file" ids="143946,48628,143909,143910,143911,143952"]

* Viêm khớp háng

– Khe khớp hẹp đồng đều, thường 2 bên, đối xứng.

– Giai đoạn dính khớp, có các dải xơ và sau đó vôi hóa nối liền cấu trúc ở hai bờ khớp

* Tổn thương cột sống

[gallery link="file" columns="5" ids="143846,143847,143848,143849,143850"]

– Sự viêm nhiễm gây bào mòn xương ở góc thân sống và xơ cứng phản ứng dọc theo khoảng trước thân sống.

[gallery link="file" ids="143935,143927,143928,143919,143915,143916"]

– Tổn thương Romanus: trên phim nghiêng thân đốt sống có hình vuông bờ trước thẳng.

[gallery link="file" ids="17843,17841,17842,17844,150287,164710"]

– Tổn thương Andersson: còn được gọi là viêm đĩa đệm dạng thấp, là tình trạng viêm liên quan đến các đĩa đệm do viêm cột sống dính khớp. Đây là một tình trạng không nhiễm trùng và thường xảy ra ở khoảng 8% bệnh nhân viêm cột sống dính khớp. Hình ảnh X-quang cho thấy các xói mòn của mâm đốt sống không liên quan đến mép trước hoặc sau mà liên quan đến phần trung tâm; những phát hiện này hiện được biết đến là các đặc điểm giai đoạn muộn của viêm cột sống dính khớp.

[gallery link="file" columns="4" ids="143930,143931,143932,143933"]

– Vôi hóa dây chằng dọc trước, vòng sợi và hình thành các cầu xương.

[gallery columns="5" link="file" ids="27383,143996,143997,178869,178870,143921,143922,143923,143924,157016"]

– Bệnh tiến triển => dính các thân đốt sống tạo nên hình ảnh đặc trưng “cột sống dạng cây tre”. Vôi hoá dây chằng trên gai và liên gai => hình ảnh “dao găm” trên phim thẳng (28% ở viêm cột sống dính khớp > 30 năm, 43% với bệnh > 40 năm).
– Dính thân đốt sống kèm loãng xương khiến cột sống có nguy cơ bị chấn thương gãy ngang ngay cả với chấn thương nhẹ.

[gallery columns="5" link="file" ids="152409,150289,143874,143875,143949,48630,143868,143869,143871,143870,143872,157018,178867,181532,181599"]

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" columns="5" ids="56432,56435,56436,56437,56438"]

=> Case lâm sàng 2:

[gallery link="file" ids="17845,17846,17847"]

=> Case lâm sàng 3:

[gallery link="file" columns="5" ids="129452,129453,129454,129455,129456"]

=> Case lâm sàng 4:

[gallery link="file" columns="4" ids="157801,157802,157803,157804"]

– Hội chứng tăng sinh xương vô căn lan tỏa (DISH):
+ Còn được gọi là bệnh Forestier, một tình trạng phổ biến được đặc trưng bởi sự tăng sinh xương tại các vị trí gắn kết của gân và dây chằng.
+ DISH chủ yếu ảnh hưởng đến cột sống của người lớn tuổi, phổ biến nhất ở độ tuổi từ 60-70 tuổi.
+ Trên hình ảnh, nó biểu hiện dưới dạng các gai xương cầu nối phía trước đốt sống, thường gặp nhất ở cột sống ngực, kéo dài ít nhất bốn mức đốt sống với các khe đĩa đệm được bảo tồn. Không có dính khớp liên mấu và khớp sườn-sống. Các gai xương cầu nối phía trước khớp cùng chậu, không có xói mòn, xơ cứng hoặc dính khớp cùng chậu.
+ Phân biệt viêm cột sống dính khớp: các cầu xương mỏng hơn, xu hướng thẳng đứng. Viêm khớp cùng chậu với xói mòn, phù tủy xương lân cận và cuối cùng là dính khớp, trái ngược với các gai xương cầu nối quanh khớp thấy trong DISH.

[gallery columns="4" link="file" ids="181535,181545,181541,181540,181536,181537,181538,181539"]

* Tiêu chuẩn chẩn đoán

– Tiêu chuẩn lâm sàng
+ Đau thắt lưng 3 tháng trở lên với đặc điểm: cải thiện khi vận động, không giảm khi nghỉ ngơi.
+ Hạn chế vận động cột sống thắt lưng cả tư thế trước sau và sang bên.
+ Giới hạn vận động lồng ngực so với tuổi và giới.

– Tiêu chuẩn X-quang : viêm khớp cùng chậu mức độ ≥ 2 ở hai bên hoặc mức độ ≥ 3 ở một bên.

=> Chẩn đoán xác định: có 1 tiêu chuẩn X-quang + ít nhất 1 tiêu chuẩn lâm sàng.

– Tiêu chuẩn New York sửa đổi 1984 chỉ ứng dụng cho thể cột sống và chẩn đoán bệnh ở giai đoạn toàn phát song không thể sử dụng chẩn đoán ở giai đoạn sớm. Tiêu chuẩn quan trọng là có viêm khớp cùng chậu trên X-quang, nhưng không phải dấu hiệu sớm của bệnh.
– Năm 2011, hội Đánh giá viêm cột sống dính khớp quốc tế ASAS (Assessment in Ankylosing spondylitis international Society) khuyến cáo có hai xét nghiệm có giá trị trong chẩn đoán là HLA- B27 và viêm khớp cùng chậu phát hiện trên cộng hưởng từ. Ở giai đoạn sớm, khi tổn thương chưa phát hiện được trên X-quang quy ước, cộng hưởng từ có giá trị nhất trong việc phát hiện viêm khớp cùng chậu.

II. Chẩn đoán MRI

* Viêm khớp cùng chậu

– Hình ảnh tổn thương chính của viêm khớp cùng chậu trên MRI là tăng tín hiệu trên STIR của dây chằng khớp cùng chậu.
– Biểu hiện bởi hiện tượng phù xương dưới sụn và xương xốp: tăng tín hiệu trên STIR và giảm tín hiệu trên T1W).

[gallery link="file" ids="143991,143990,143964"]

* Viêm đốt sống Romanus

– Tăng tín hiệu góc trước và sau thân đốt sống trên T2W và STIR, giảm tín hiệu trên SE T1. Có ít nhất 3 tổn thương gợi ý chẩn đoán

[gallery link="file" ids="143966,143968,143985,144000,144002,144003"]

* Viêm đốt sống Andersson

– Tổn thương hình bán cầu, vị trí 1 hoặc 2 thân sống bờ diện khớp, tăng tín hiệu trên T2W và STIR, giảm tín hiệu trên T1W.
– Tổn thương Andersson được đặt theo tên một bác sĩ X-quang người Thụy Điển, Olof Andersson, người đầu tiên mô tả những phát hiện vào năm 1937 khi đang làm việc tại Bệnh viện St Eriks ở Stockholm.
– Viêm đĩa đốt sống Andersson, chẩn đoán phân biệt khó với thoái hóa đĩa đốt sống (Modic type 1) và viêm đốt sống nhiễm khuẩn.

[gallery link="file" columns="4" ids="143976,143994,143999,144004"]