Nang Xương | Bài giảng CĐHA

II. Chẩn đoán x-quang

* Nang xương đơn độc

– Thường gặp tuổi thiếu niên (10-20 tuổi)
– Phát triển trong ống tủy ở cổ xương dài.
– 2/3-3/4 nằm ở đầu trên xương cánh tay và đầu trên xương đùi
– Hình khuyết xương, đậm độ đồng nhất, tròn hoặc bầu dục nằm trong ống tủy.
– Đường viền đặc xương đều, liên tục, mỏng và rõ nét ở cực phía hành xương đậm (hình đáy vỏ trứng).
– Có viền đặc xương.
– Có thể có dấu hiệu thổi vỏ.
– Xương có thể bị rạn nứt hoặc gãy nhưng không có phản ứng của xương.

[gallery link="file" columns="5" ids="146933,164731,18946,114871,114872,114873,114874,114875,114876,144143,144145,144340,144342,144343,144344,144345,144346,144347,144348,144349,144698,144977"]

– Xương có thể bị rạn nứt hoặc gãy nhưng không có phản ứng của xương.

[gallery link="file" columns="4" ids="144144,144341,144699,171884"]

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" ids="64302,64303,64304"]

=> Case lâm sàng 2:

[gallery link="file" columns="4" ids="112270,112271,112272,112273"]

=> Case lâm sàng 3:

[gallery link="file" columns="5" ids="100817,100818,100819,100820,100821"]

– Dấu hiệu mảnh xương rơi (Fallen fragment sign): 1 mảnh vỏ xương gãy và rơi xuống nằm ở phần thấp của tổn thương. Đây là dấu hiệu đặc trưng bệnh cho nang xương đơn độc.

[gallery link="file" columns="5" ids="156154,144696,18943,114866,114868,114861,114862,114864,157051"]

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" columns="4" ids="113451,113452,113453,113454"]

* Nang do ký sinh trùng

– Phần nhiều do sán Taenia Enchinocoque.
– Hình ảnh giống nang đơn độc nhưng thường nhiều nơi.

* U men răng

– U men răng (Ameloblastoma) là một thể hay gặp nhất trong u lành tính xương hàm nguyên nhân do răng, nó chiếm quá 50% các u lành tính khu trú xương hàm.
– Thường gặp ở tuổi thanh niên hay trung niên, tuy nhiên cũng có khi gặp ở tuổi thiếu niên và người già.
– Đa số u khu trú ở thân xương hàm dưới.
– Khi u ở giai đoạn cuối gây biến dạng mặt, có thể làm tự gẫy xương hàm dưới.
– Hình ảnh X-quang:
+ Chụp các tư thế chếch hàm, thẳng mặt, toàn cảnh (panorama) có hình ảnh nang một ổ hoặc nhiều ổ. Tổ chức xương bị phá huỷ rộng nhưng khu trú rõ.
+ Một 1/4 hình ảnh là nang một ổ lớn cư trú gọn với bờ xương còn rõ nét, thường có thêm một răng ngầm nằm ở phía dưới đáy u.
+ Gần 1/4 hình ảnh đặc biệt, không điển hình như hình tuyết rơi hoặc một đám lớn tiêu xương hay hiếm hơn là hình các gai xương và vỏ xương vỡ lởm chởm nham nhở.
+ Quá 1/2 hình nang nhiều ổ, tổ chức bị phá huỷ rộng hình tổ ong.

III. Phân biệt

* Hủy xương giới hạn rõ

[gallery link="file" columns="4" ids="53518,53519,53578,53533"]

* Nang xương phình mạch

– Là những hồ máu, bờ rõ và thành mỏng.
– Thường gặp tuổi thiếu niên.
– Vị trí: trong tổ chức xương xốp (thân đốt sống, cổ xương dài) hoặc dưới màng xương.
– Đặc điểm hình ảnh:
+ Thường lệch tâm.
+ Hình ổ khuyết xương, bờ không đều, đa cung.
+ Dấu hiệu thổi vỏ rõ.
+ Vỏ xương mỏng.
+ Có thể tạo thành mức dịch (trên MRI).

[gallery link="file" columns="5" ids="31775,114882,31777,31776,31778"]

* U tế bào khổng lồ

– Tuổi gặp ở người trưởng thành, sau khi liền sụn tăng trưởng.
– Vị trí: chỏm xương dài, kéo dài sát mặt khớp. Thường gặp vùng gối, cổ tay, đầu trên xương cánh tay.
– Đặc điểm hình ảnh:
+ Hình khuyết xương có vách mỏng, tạo hình bọt xà phòng.
+ Có dấu hiệu thổi vỏ.
+ Không có phản ứng màng xương.
+ Không có viền đặc xương xung quanh.

[gallery columns="5" link="file" ids="18027,18028,18029,18030,18031,18033,18042,18043,18044"]

* U xơ không cốt hóa

– Hình khuyết xương nằm sát vỏ, phát triển về phía tuỷ xương, trục dọc theo thân xương.
– Bờ đều rõ.
– Có viền đặc xương mỏng xung quanh, trong có thể có vách ngăn

[gallery link="file" ids="18418,18419,18420,18421,18422,18423"]

– Dấu hiệu thổi vỏ có thể có (vỏ xương mỏng, phồng ra ngoài), gặp trong 75% trường hợp.
– Không có phản ứng màng xương

[gallery link="file" ids="18424,18425,18426,18427,18428,18429"]

* U mỡ trong xương

– Tổn thương lành tính hiếm gặp chiếm khoảng 0,1-2,5% của tất cả các khối u xương . Tuy nhiên, nó là khối u mỡ phổ biến nhất ở xương.
– Vị trí:
+ Chi dưới (71%): xương gót (32%), xương đùi (20%), xương chày (13%), xương mác (6%).
+ Chi trên: 7%
+ Xương sọ và xương hàm: 7%
+ Cột sống và xương chậu: 12%
+ Xương sườn: 2,5%
– Đặc điểm hình ảnh:
+ Hình ảnh ổ khuyết xương ranh giới rõ.
+ Không dấu hiệu thổi vỏ.
+ Không phản ứng màng xương.
+ Có thể vôi hóa do loạn dưỡng ở trung tâm (Đặc điểm phân biệt nang xương).

[gallery link="file" columns="4" ids="164876,114890,114891,171508,114887,114888,114889"]