Gãy Xương Ức | Bài giảng CĐHA *

I. Đại cương

– Gãy xương ức (Sternal fracture) chiếm khoảng 5% tổng số chấn thương ngực, với phần cán ức thường bị tổn thương nhất. Nguyên nhân thường do lực tác động mạnh trực tiếp lên mặt trước của xương ức hoặc do chấn thương làm gập mạnh xương ức lại (như trong trường hợp gãy lún đốt sống).
– Gãy xương ức xảy ra trong khoảng 3-6,8% các vụ va chạm xe cơ giới.
– Hầu hết các trường hợp đường gãy thường nằm ngang và hay gãy tại chỗ sụn tiếp giáp giữa cán ức và thân ức. Cột mạc sau xương ức thường vẫn còn nguyên vẹn.
– Xương ức có thể bị gãy làm đôi, đoạn trên thường trượt ra trước (hay gặp ở  người nhiều tuổi).
– Các chấn thương liên quan thường gặp, xảy ra ở khoảng 50% bệnh nhân:
+ Gãy xương sườn, trật khớp ức-đòn
+ Tụ máu trung thất, tràn khí màng phổi, tràn máu màng phổi, chèn ép tim, đụng dập tim, đụng dập phổi
+ Gãy nén cột sống ngực
+ Chấn thương sọ não
– Cơ chế chấn thương: Gãy xương ức có thể do cả chấn thương trực tiếp và gián tiếp từ lực tác động mạnh vào ngực, với va chạm xe cơ giới là nguyên nhân phổ biến nhất:
+ Trực tiếp: va chạm với vô lăng; ngã; các môn thể thao đối kháng; tai nạn giữa người đi bộ và xe hơi; tai nạn sinh hoạt.
+ Gián tiếp: chấn thương giảm tốc từ tai nạn xe cơ giới; gãy xương do loãng xương
+ Chấn thương không do tai nạn ở trẻ em
+ Hồi sức tim phổi (CPR)

* Giải phẫu xương ức
– Xương ức gồm 3 phần: phần cán, phần thân và phần mũi ức. Xương đòn được nối khớp với xương ức và sụn sườn thứ 1. Khi trật khớp xương đòn ra phía sau thì phần đầu của xương đòn có thể chèn ép vào khí quản gây rối loạn hô hấp.
+ Cán ức: gần như hình tam giác, có diện khớp với xương đòn, sụn sườn 1 và phần trên sụn sườn 2 mỗi bên. Cán ức ở ngang mức đốt sống ngực 3,4. Cán ức được khớp với thân ức theo một góc chếch. Đường khớp giữa cán ức và thân ức nằm ngang mức đĩa gian đốt của các đốt sống ngực 3, 4.
+ Thân ức: nằm ở ngang mức các đốt sống ngực từ 5 tới 9. Bờ ngoài của xương thân ức có các khuyết sườn để tiếp nhận một phần sụn sườn 2 và các sụn sườn từ 3 tới 7.
+ Mũi ức: là phần nhỏ nhất xương ức, cấu tạo bởi tổ chức sụn.
– Tính đàn hồi của các sụn sườn có tác dụng hạn chế tổn thương xương ức. Những lực giằng gián tiếp do di lệch cột sống ngực có thể gây ra gãy xương ức. 

Tài liệu tham khảo

* Sternal Fracture Imaging and Diagnosis – David A Fisher, MD; Chief Editor: Felix S Chew, MD
* Imaging techniques in the assessment of sternal fracture patients – Ioannis N. Mavridis, MD
* Imaging Appearances of the Sternum and Sternoclavicular Joints – Carlos S. Restrepo, Santiago Martinez, Diego F. Lemos
* Ultrasound of Sternal Fracture – Shadi Lahham, MD, MS, Jonathan Patane, MD, and Nathaniel Lane, MD