Khí Đường Mật | Bài giảng CĐHA

II. Giải phẫu

* Đường mật trong gan

– Đường mật bắt đầu từ các tiểu quản mật, chúng không có thành riêng và được giới hạn bởi 2-3 màng tế bào gan lân cận.
– Các tiểu quản mật hợp thành những ống lớn hơn ở ngoại vi tiểu thùy gan, thành ống này được cấu trúc từ tế bào biểu mô đường mật. Các ống nhỏ này hợp thành ống gian tiểu thùy rồi thành ống hạ phân thùy.
– Ống mật đi cùng tĩnh mạch cửa, động mạch gan nên chúng man tên hạ phân thùy tương ứng. Ở trong các hạ phân thùy các nhánh đường mật có thể đi trước hoặc sau tĩnh mạch cửa tương ứng.
– Các ống mật ở hạ phân thùy trong gan hợp thành ống gan phải và ống gan trái ở mức rốn gan. Ống gan phải và trái có đường kính không quá 2mm và thường ở trước tĩnh mạch cửa. Các ống này bên trong được lót bởi tế bào thượng bì và bên ngoài là lớp mô xơ.

* Đường mật ngoài gan

– Sau khi vừa ra khỏi rốn gan, ống gan phải và trái hợp lưu thành ống gan chung (đường kính 4-5mm), tiếp tục hướng xuống dưới và hợp với ống túi mật tạo thành ống mật chủ (đường kính 5-6mm).
– Ống mật chủ tiếp tục đi xuống dưới, vào trong và ra sau để cùng ống tụy đổ vào tá tràng.
– Ống mật chủ chia thành 4 đoạn:
+ Đoạn nằm trên bờ phải mạc nối nhỏ.
+ Đoạn nằm sau D1 tá tràng.
+ Đoạn nằm sau ngoài đầu tụy.
+ Đoạn cuối từ sau đầu tụy, ống mật chủ đổi hướng đi ra phía ngoài và hợp dòng với ống tụy để chung vào nhú hình nón, gọi là bóng Vater nằm trên thành sau D2 tá tràng. Vị trí đổ vào tá tràng có cơ vòng Oddi làm nhiệm vụ điều hóa sự bài tiết dịch mật và tụy.

III. Chẩn đoán x-quang

– Những bóng khí nhỏ trong lòng đường mật hoặc thấy được đường mật trong và ngoài gan lấp đầy bởi đậm độ khí, những đường khí này dừng lại cách xa vùng ngoại vi của gan vì hướng đi của dòng chảy dịch mật là hướng về phía rốn gan.
– Khí trong đường mật cần phải được phân biệt với khí trong thành túi mật (gặp trong những trường hợp viêm túi mật sinh hơi), trong trường hợp này, khí chỉ có trong thành túi mật mà không di chuyển vào trong lòng đường mật.

[gallery link="file" columns="4" ids="84110,84111,84112,96451,84114,84115,84117,84118,176561,176564,176565,176566"]

IV. Chẩn đoán siêu âm

– Biểu hiện những nốt, chấm hay dải phản âm mạnh, sáng tùy mức độ hơi nhiều hay ít, phía sau là hiện tượng bóng lưng bẩn => phân biệt với sỏi đường mật trong gan.

[gallery link="file" columns="5" ids="141233,141232,14307,14308,14309,84127,84129,27919,129845"]

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" columns="5" ids="101278,101279,101280,101281,101282"]

=> Case lâm sàng 2:

[gallery link="file" columns="4" ids="101286,101287,101288,101290,101291,101292,101293"]

=> Case lâm sàng 3:

[gallery link="file" ids="101295,101296,101297,101298,101299,101300"]

=> Case lâm sàng 4:

[gallery link="file" columns="4" ids="101303,101304,101305,101306"]

=> Case lâm sàng 5: 

[playlist type="video" ids="101283,101284"]

V. Chẩn đoán CLVT

– Dễ dàng phát hiện khí đường mật trên cắt lớp vi tính dựa vào đo tỷ trọng.
– Hình ảnh bóng hoặc dải tỷ trọng khí phân nhánh theo cây đường mật.
– Thường tập trung đường mật gan trái.

[gallery link="file" ids="157393,76281,76282,76283,76284,76285"]

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" columns="5" ids="76288,76289,76290,76291,76292"]

=> Case lâm sàng 2:

[gallery link="file" ids="100241,100242,100243,100244,100245,100246"]

VI. Chẩn đoán phân biệt

* Khí tĩnh mạch cửa

– Khí tĩnh mạch cửa thường tập trung ở ngoại vi do dòng chảy tĩnh mạch cửa hướng vào trong gan.
– Thường gặp ở bệnh nhân nhồi máu mạc treo ruột giai đoạn muộn: hình ảnh khí thành ruột.
– Siêu âm Doppler có thể xác định hình ảnh tín hiệu mạch máu.

[gallery link="file" columns="5" ids="131953,132261,84119,84103,84139"]

* Sỏi nhỏ đường mật

– Thường chỉ xuất hiện ở 1 nhánh đường mật trong khi khí đường mật thường lan tỏa trong nhiều nhánh đường mật. Sỏi tập trung thành đám lấp đầy trong lòng đường mật giãn, có thể quan sát thấy bóng cản trên các hướng cắt khác nhau.

[gallery link="file" columns="5" ids="84132,84133,84134,84135,84136"]

* Viêm túi mật khí thũng

– Hình ảnh khí trong lòng hoặc trong thành túi mật.

[gallery link="file" columns="5" ids="78371,79168,79169,55012,55067"]