I. Đại cương
– Ung thư biểu mô tế bào gan nguyên phát (Hepatocellular carcinoma – HCC) là ung thư phổ biến trên thế giới. Theo GLOBOCAN năm 2020 thì ung thư gan đứng hàng thứ 6 chiếm 4,7% số người mắc mới với số lượng là 905.667 ca. Trong số nam giới, ung thư gan đứng hàng thứ 5 sau các ung thư phổi, tiền liệt tuyến, đại trực tràng, dạ dày với số mắc mới là 632.320 người. Nó cũng là một trong những ung thư gây tử vong hàng đầu trên thế giới với 830.180 người, đứng hàng thứ 2 sau ung thư phổi.
– HCC có tỷ lệ cao nhất ở châu Á, đặc biệt tại các khu vực có tỷ lệ nhiễm viêm gan B mãn tính cao, chiếm hơn 80% các trường hợp HCC trên toàn thế giới. Ở các nước phương Tây, tỷ lệ nhiễm viêm gan B thấp hơn và phần lớn các trường hợp HCC liên quan đến sử dụng rượu.
– Tại Việt Nam, ung thư gan đứng hàng đầu trong số các ung thư với số mắc mới năm 2020 là 26.418 người, chiếm 14,5% các ung thư và đứng thứ nhất, nhiều hơn ung thư phổi (26.262 người). Tỷ lệ tử vong do ung thư gan cũng đứng hàng đầu với 25.272 người, chiếm hàng đầu trong số các tử vong do ung thư.
– Ung thư biểu mô tế bào gan chiếm khoảng 5% tổng số các loại ung thư, một phần do tỷ lệ nhiễm viêm gan B cao ở các vùng lưu hành bệnh.
– Trong số các ung thư gan nguyên phát thì HCC chiếm khoảng trên 90%.
– HCC thường xảy ra trong bệnh cảnh xơ gan. Người ta nghĩ HCC là do phát sinh từ nốt loạn sản tiền ác tính, biệt hóa ngược dần từ độ ác thấp đến độ ác cao trên mô học.
– HCC thường được chẩn đoán ở người trưởng thành trung niên hoặc người cao tuổi (trung bình 65 tuổi) và phổ biến hơn ở nam giới (chiếm 75% các trường hợp). Tại các khu vực mà viêm gan B mãn tính là bệnh lưu hành, những người trẻ từ 20-tuổi (bị lây nhiễm virus qua truyền từ mẹ sang con) có nguy cơ cao nhất mắc HCC. HCC cũng có thể xảy ra ở trẻ em và là khối u gan nguyên phát phổ biến thứ hai ở trẻ em, sau u nguyên bào gan.
– AFP (Alpha-fetoprotein) tăng cao trong 50-75% trường hợp.
– 20% không do xơ gan, yếu tố liên quan: độc chất từ nấm hoặc hormon.
– Xâm lấn tĩnh mạch cửa gặp ở 1/3 số bệnh nhân và thường gặp nhiều hơn ở dạng thâm nhiễm lan tỏa.
– Lâm sàng: đau bụng, sút cân, vàng da, gan to, cổ chướng và Anpha-Fetoprotein tăng cao.
– Biến chứng: vỡ gây chảy máu trong ổ bụng.
* Yếu tố nguy cơ:
– HBV: nhiễm trùng do virus viêm gan B (HBV) là một trong những yếu tố nguy cơ thường gặp nhất tại Việt Nam. Theo số liệu của Tổ chức y tế thế giới (WHO) năm 2016 thì tỷ lệ nhiễm HBV tại Việt Nam khoảng 8,2-19% tùy theo tác giả. Cũng theo những nghiên cứu này, nguy cơ mắc HCC cao hơn từ 15 đến 20 lần so với những người không mắc HBV. Nguy cơ tích lũy 5 năm khoảng 10%.
– HCV: năm 2016 thì tỷ lệ mắc HCV ở người lớn tại Việt Nam khoảng 1-3,3%. Những người nhiễm HCV có nguy cơ bị mắc HCC gấp 17 lần người bình thường. Nguy cơ tích lũy 5 năm khoảng 30%.
– Đồng nhiễm HBV và HCV: hiếm khoảng 2,7%
– Rượu: những người lạm dụng đồ uống có cồn sẽ dẫn đến nguy cơ xơ gan cao hơn và nguy cơ mắc HCC cao hơn. Nguy cơ tích lũy 5 năm khoảng 8%.
– Viêm đường mật: nguy cơ tích lũy 5 năm khoảng 5%.
– Yếu tố khác:
+ Bệnh nhiễm sắc tố sắt (hemochromatosis): nguy cơ tích lũy 5 năm khoảng 20%.
+ Nhiễm Aflatoxin: là loại độc tố được sản xuất bởi các loại nấm Aspergillus parasiticus và Aspergillus flavus trong thực phẩm (lạc mốc, gạo mốc), là một chất gây ung thư, đặc biệt khi nó tương tác với virus viêm gan B để tăng đáng kể nguy cơ HCC.
+ Một số hội chứng chuyển hóa, béo phì, bệnh tiểu đường và hút thuốc lá.
+ Một số nguyên nhân hiếm gặp bao gồm: thiếu alpha-1-antitrypsin, thuốc tránh thai.
NỘI DUNG WEB
» 422 Bài giảng chẩn đoán hình ảnh
» X-quang / Siêu âm / CT Scan / MRI
» 25.000 Hình ảnh case lâm sàng
ĐỐI TƯỢNG
» Kỹ thuật viên CĐHA
» Sinh viên Y đa khoa
» Bác sĩ khối lâm sàng
» Bác sĩ chuyên khoa CĐHA
Nội dung Bài giảng & Case lâm sàng thường xuyên được cập nhật !
Đăng nhập Tài khoản để xem Nội dung Bài giảng & Case lâm sàng !!!
Tài liệu tham khảo
* CT and MR Imaging Diagnosis and Staging of Hepatocellular Carcinoma: Part I. Development, Growth, and Spread: Key Pathologic and Imaging Aspects – Jin-Young Choi, MD Jeong-Min Lee, MD Claude B. Sirlin, MD
* Hepatocellular Carcinoma: Illustrated Guide to Systematic Radiologic Diagnosis and Staging According to Guidelines of the American Association for the Study of Liver Diseases – Sinead H. McEvoy, MBBCh, FFRRCSI, Colin J. McCarthy
* Hepatocellular Carcinoma Variants: Radiologic-Pathologic Correlation – CT of Atypical and Uncommon Presentations of Hepatocellular Carcinoma – Liver – Masses II – Common Tumors – Richard Baron
* Differentiation of hepatocellular carcinoma from its various mimickers in liver magnetic resonance imaging: What are the tips when using hepatocyte-specific agents? – Yang Shin Park, Chang Hee Lee, Jeong Woo Kim
* Infiltrative Hepatocellular Carcinoma: What Radiologists Need to Know – Arich R. Reynolds, Alessandro Furlan , David T. Fetzer
* Portal Vein Tumour Thrombosis in Hepatocellular Carcinoma: Imaging Features and Implications on Management – S. K. Venkatesh, T. P. Hennedige, G. Wang; Singapore/SG
* Liver Imaging Reporting and Data System (LI-RADS) Version 2018: Imaging of Hepatocellular Carcinoma in At-Risk Patients – Victoria Chernyak , Kathryn J. Fowler
* Radiological Diagnosis of Multifocal Hepatocellular Carcinoma – R. Radu, A. Nago, M. Buruian
* Imaging pitfalls in MDCT of hepatocellular carcinoma: an imaging collection of lessons learned – K. M. Wong, A. C. C. Poh, A. G. S. Tan; Singapore/SG
* Hepatocellular carcinoma – Pictorial Review – P. Ninitas, N. C. S. D. Ferreira
* Radiology Illustrated Hepatobiliary and Pancreatic Radiology – Byung Ihn Choi
* Role of MDCT in planning treatment of Hepatocellular carcinoma and imaging findings in treated lesions – U. S. Umer, A. Nawaz Khan, H. Abid, K. Babar, W. Farman, S. Alam, M. Asif, S. Ghulam ghaus, S. Gul; Peshawar/PK
* Hepatic nodules in cirrhosis – I. G. Lupescu; Bucharest/RO
* Pearls and pitfalls in magnetic resonance imaging of hepatocellular carcinoma – Kovac JD, Milovanovic
* Non-invasive diagnosis of infiltrative hepatocellular carcinoma: tricks and pitfalls – G. Porrello, F. Vernuccio, R. Cannella, G. Brancatelli; Palermo/IT
* Spectrum of Pitfalls, Pseudolesions, and Potential Misdiagnoses in Cirrhosis – Khaled M. Elsayes, Victoria Chernyak, Ali I. Morshid
* CT of Atypical and Uncommon Presentations of Hepatocellular Carcinoma – Jabi E. Shriki, Adeel R. Seyal, Manjiri K. Dighe
# Cập nhật nội dung bài viết & Case lâm sàng 24/3/2025
# Cập nhật nội dung bài viết & Case lâm sàng 23/3/2025
# Cập nhật nội dung bài viết & Case lâm sàng 25/10/2024
# Cập nhật nội dung bài viết & Case lâm sàng 14/3/2024