Túi Thừa Thực Quản | Bài giảng CĐHA

– Phân loại theo vị trí: thực quản trên / thực quản giữa / thực quản dưới.
– Phân loại theo cơ chế hình thành:
+ Túi thừa đẩy (Pulsion diverticula): do tăng áp lực bên trong thực quản. Nguyên nhân do đoạn dưới của thực quản bị hẹp hoặc co thắt. Thường thấy loại này ở thành sau thực quản, nơi ranh giới giữa thực quản và họng. Loại này còn có tên là túi thừa Zenker (1887). Niêm mạc thực quản, phình ra qua các thớ cơ bị yếu. Loại túi thừa này có thể rất to và đè lại vào thực quản.

+ Túi thừa kéo (Traction diverticula): do các bạch huyết viêm, xơ sẹo. Các hạch này dính vào thành thực quản và kéo thành thực quản giãn ra ngoài.

* Giải phẫu

– Thực quản là ống dẫn thức ăn từ hầu đến dạ dày, hình trụ dẹp trước sau, dài khoảng  25cm, phiá trên nối với hầu ngang mức đốt sống cổ 6, phía dưới thông dạ dày ở tâm vị, ngang mức đốt sống ngực 10.
– Về phương diện giải phẫu học, thực quản được chia làm 3 đoạn: đoạn cổ dài khoảng 3cm; đoạn ngực dài khoảng 20 cm và đoạn bụng dài khoảng 2 cm.
– Thực quản tương đối di động, dính với các tạng xung quanh bằng các cấu trúc lỏng lẽo. Ở cổ, thực quản nằm sau khí quản, đi xuống trung thất sau, nằm phía sau tim, trước động mạch chủ ngực; xuyên qua cơ hoành vào ổ bụng, nối với dạ dày.
– Lòng thực quản có ba chỗ hẹp:
+ Chỗ nối tiếp với hầu, ngang mức sụn nhẫn.
+ Ngang mức cung động mạch chủ và phế quản gốc trái.
+ Lỗ tâm vị.
– Thực quản có cấu tạo từ trong ra ngoài gồm các lớp:
+ Lớp niêm mạc là lớp biểu mô lát tầng không sừng.
+ Tấm dưới niêm mạc: chứa các tuyến tiết nhầy.
+ Lớp cơ gồm tầng vòng ở trong, tầng dọc ở ngoài. Lớp cơ thực quản gồm hai loại là cơ vân ở đoạn 1/3 trên và cơ trơn ở 2/3 dưới.
+ Lớp vỏ ngoài là lớp tổ chức liên kết lỏng lẽo ở thực quản đoạn cổ và ngực, lớp phúc mạc ở thực quản đoạn bụng.

[gallery link="file" ids="68434,68435,68436"]

II. Chẩn đoán x-quang

* Túi thừa 1/3 trên

– Túi thừa Zenker: phát sinh ở vùng miệng trên của thực quản, ở thành sau. Hình túi, cuống thường ở phía sau bên trái thực quản. Khi kích thước lớn có thể đè đẩy thực quản như một khối u tuyến giáp. Một dấu hiệu đặc biệt của túi thừa Zenker là lúc nuốt vào thì nó trồi lên, bị ép vào nên khi đó một ít baryte chảy lên thực quản.

[gallery link="file" columns="2" ids="68429,156093"]

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" columns="5" ids="46565,46566,46567,46569,46568"]

=> Case lâm sàng 2:

[gallery link="file" columns="4" ids="46914,46913,46912,46916"]

=> Case lâm sàng 3:

[gallery link="file" columns="5" ids="97429,97431,97432,97433,97434"]

=> Case lâm sàng 4:

[gallery link="file" columns="4" ids="99116,99117,99118,99119"]

=> Case lâm sàng 4:

[gallery link="file" columns="5" ids="105127,105128,105129,105131,105132"]

– Túi thừa Killian-Jamieson: thuộc loại túi thừa giả, thoát vị qua miệng thực quản (miệng Killian), ít phổ biến hơn túi thừa Zenker’s, kích thước thường < 1.5cm, thường không có triệu chứng.

[gallery columns="2" link="file" ids="150653,156096"]

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" columns="5" ids="50174,50173,50171,50169,50168"]

* Túi thừa 1/3 giữa

– Thường có cuống rộng, nếu chụp ở tư thế đứng nó không giữ được thuốc cản quang => nên chụp ở tư thế nằm sấp, ngửa hay đầu dốc.
– Túi thừa đẩy (Pulsion diverticula): thường là túi thừa giả, do tăng áp lực trong thực quản.

[gallery link="file" columns="5" ids="68389,68390,68391,68392,150652"]

– Túi thừa kéo (Traction diverticula): do thực quản bị kéo ở ngoài do một quá trình xơ, phần nhiều do hạch lao, bụi phổi, sau khi làm mủ, dính và kéo vào tổn thương đó khi thành sẹo.

[gallery link="file" columns="5" ids="68404,68405,68406,68407,68408"]

* Túi thừa 1/3 dưới

– Túi thừa ở trên cơ hoành (Epiphrenic diverticulum): nằm sát cơ hoành và thường kết hợp giãn thực quản. Thuộc loại túi thừa đẩy. Phát sinh ngay gần cơ thắt thực quản dưới. Nguyên nhân phát sinh bởi hiện tượng phình niêm mạc thực quản và dưới niêm mạc thực quản từ một khu vực suy yếu ở lớp cơ do tăng áp lực trong lòng thực quản (rối loạn co bóp).

[gallery columns="2" link="file" ids="150656,68439"]

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" columns="4" ids="68411,68412,68413,68414"]

=> Case lâm sàng 2:

[gallery link="file" columns="5" ids="68416,68417,68418,68419,68421"]

=> Case lâm sàng 3:

[gallery link="file" columns="5" ids="68422,68423,68424,68425,68426"]

III. Chẩn đoán CLVT

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" columns="4" ids="44106,44105,44104,44103"]

=> Case lâm sàng 2:

[gallery link="file" columns="2" ids="54020,54021"]