I. Đại cương
– Niệu quản là ống dẫn nước tiểu từ bể thận xuống bàng quang, dài 25-30 cm. Niệu quản tiếp nối với bể thận ngang mức mỏm ngang cột sống L2 – L3.
– Niệu quản có đường kính ngoài 4-5 mm, đường kính trong 2-3 mm, có thể căng rộng 7mm. Niệu quản có cấu tạo từ ngoài vào trong gồm: lớp thanh mạc, lớp cơ, lớp niêm mạc.
– Niệu quản được chia thành 3 đoạn: niệu quản trên, niệu quản giữa và niệu quản dưới. Một số tác giả chia niệu quản thành 2 đoạn: niệu quản gần từ chỗ niệu quản bắt chéo bó mạch chậu lên trên và niệu quản xa từ chỗ niệu quản bắt chéo bó mạch chậu xuống dưới bàng quang.
– 3 chỗ hẹp sinh lý: đoạn chỗ nối bể thận – niệu quản / đoạn bắt chéo động mạch chậu / đoạn sát bàng quang.
– Nguyên nhân nguyên phát: Sỏi niệu quản phần lớn là do sỏi thận rơi xuống (80% các trường hợp). Sự di chuyển của sỏi thận xuống niệu quản có 80% xuống bàng quang ra ngoài (theo A. Jaclin: sỏi có đường kính < 6mm thì 80% được thải ra ngoài trong vòng 3 tháng). Số còn lại nằm lại các chỗ hẹp sinh lý (niệu quản sát bàng quang, niệu quản bắt chéo động mạch chậu) và nhanh chóng dẫn đến biến chứng cho thận.
– Nguyên nhân sỏi thứ phát do chít hẹp niệu quản: viêm lao, giang mai, thương tổn do phẫu thuật, dị dạng bẩm sinh (NQ giãn to, sau TM chủ dưới, niệu quản đôi) => Nước tiểu lắng cặn hình thành sỏi.
– Sỏi niệu quản là bệnh rất hay gặp, là nguyên nhân chính gây ra các cơn đau quặn thận. Hầu hết sỏi niệu quản là do sỏi rơi từ trên thận xuống, sỏi hình thành tại chỗ thường chỉ trong một số điều kiện đặc biệt như hẹp, u, túi thừa niệu quản.
* Lâm sàng
– Sỏi di chuyển gây co thắt, viêm phù nề niệu quản => cơn đau quặn thận:
+ Đau dữ dội vùng thắt lưng trong vài phút, có khi hàng giờ.
+ Sỏi 1/3 trên đau lan dọc xuống tinh hoàn cùng bên
+ Sỏi 1/3 giữa đau lan xuống hố chậu
+ Sỏi 1/3 dưới đau lan xuống bìu
– Khi có hiện tượng ứ đọng nước tiểu => đau âm ỉ, căng tức vùng thắt lưng.
– Đái máu ít toàn bãi, thoáng qua
– Đái rắt, đái buốt khi sỏi NQ sát bàng quang gây kích thích
– Co cứng thắt lưng, bụng trướng
– Dấu hiệu chạm thắt lưng, bập bềnh thận khi có ứ nước, ứ mủ
– Vô niệu, ure máu cao khi sỏi bít tắc hai bên.
* Phân loại sỏi
– Sỏi canxi (75-80%): Oxalate và/hoặc phosphate.
– Sỏi Struvite (15-20%): Magnesium ammonium phosphate, magnesium ammonium phosphate và calcium phosphate.
– Sỏi acid uric (5-10%).
– Sỏi cystine (1-3%).
– Sỏi ma trận, sỏi xanthine, sỏi ức chế Protease, sữa canxi
NỘI DUNG WEB
» 422 Bài giảng chẩn đoán hình ảnh
» X-quang / Siêu âm / CT Scan / MRI
» 25.000 Hình ảnh case lâm sàng
ĐỐI TƯỢNG
» Kỹ thuật viên CĐHA
» Sinh viên Y đa khoa
» Bác sĩ khối lâm sàng
» Bác sĩ chuyên khoa CĐHA
Nội dung Bài giảng & Case lâm sàng thường xuyên được cập nhật !
Đăng nhập Tài khoản để xem Nội dung Bài giảng & Case lâm sàng !!!
Tài liệu tham khảo
* Pearls and Pitfalls in the Diagnosis of Ureterolithiasis with Unenhanced Helical CT – Neal C. Dalrymple, MD , Brant Casford, MD
* CT Urography for Evaluation of the Ureter – Scott E. Potenta, Robert D’Agostino, Kevan M. Sternberg
* Distal Ureteral Calculi: US Follow-up – Todd C. Moesbergen, Rex J. de Ryke, Sally Dunbar, J. Elisabeth Wells, Nigel G. Anderson
* The twinkling body: A pictorial guide to all possible anatomical locations of the colour Doppler twinkling artifact – A. Nunziata, O. Catalano, P. P. Saturnino, F. Sandomenico, S. Paoletta, A. Siani; Naples/IT
* What the Radiologist Needs to Know About Urolithiasis: Pathogenesis, Types, Assessment, and Variant Anatomy – Determination of Renal Stone Composition with Dual-Energy CT: In Vivo Analysis and Comparison with X-ray Diffraction – Guy Hidas, MD, Ruth Eliahou, MD, Mordechai Duvdevani, MD
* New and Evolving Concepts in the Imaging and Management of Urolithiasis: Urologists’ Perspective – Avinash R. Kambadakone, MD, FRCR, Brian H. Eisner, MD
* Perirenal urinomas a complication of the upper urinary tract lithiasis: CT aspects – O. M. Petrisor, O. Marica, I. G. Lupescu
* Assessment of the Clinical Utility of the Rim and Comet-Tail Signs in Differentiating Ureteral Stones from Phleboliths – Amy Rochester Guest, Richard H. Cohan, Melvyn Korobkin
* Radiology Illustrated Uroradiology – Seung Hyup KIM
Cập nhật nội dung bài viết & Case lâm sàng 14/8/2019
theo mình phần đại cương nên thêm cách chia niệu quản, thành 2 đoạn (đoạn bụng, đoạn chậu), thành 3 đoạn (trên, giữa và dưới)
Cảm ơn sự góp ý của bạn !
Cập nhật Case lâm sàng 29/7/2019
Cập nhật nội dung bài viết & Case lâm sàng 18/6/2019
Case lâm sàng 20/6/2018