Giãn động mạch phế quản **

II. Giải phẫu

– Trong y văn, cụm từ động mạch phế quản dùng để chỉ các động mạch phế quản chính thức xuất phát từ động mạch chủ xuống, ngang D5-D6 (95%) – gần ngang mức carina và các động mạch phế quản lạc chỗ (2-4%) xuất phát từ phần cao ngang D4 hoặc phần thấp ngang D8 của động mạch chủ ngực hoặc xuất phát từ động mạch dưới đòn, động mạch vành, thân động mạch giáp-cổ.

– Khi bắt nguồn từ động mạch chủ xuống, các động mạch phế quản phải thường phát sinh từ thành sau-bên, trong khi các động mạch phế quản trái bắt nguồn từ thành trước hoặc bên, cả hai đều chạy ra sau khí quản và phế quản chính về phía rốn phổi.

III. Phân loại

– Type 1 (3 nhánh): 1 thân chung động mạch phế quản – liên sườn phải + 2 động mạch phế quản trái.
– Type 2 (2 nhánh): 1 thân chung động mạch phế quản – liên sườn phải +1 động mạch phế quản trái.
– Type 3 (4 nhánh): 1 thân chung động mạch phế quản – liên sườn phải & 1 động mạch phế quản phải + 2 động mạch phế quản trái.
– Type 4 (3 nhánh: 1 thân chung động mạch phế quản – liên sườn phải & 1 động mạch phế quản phải + 1 động mạch phế quản trái.

– Động mạch phế quản nhỏ và mảnh, sau khi qua rốn phổi chia nhỏ dần để vừa cho nhánh chạy tùy hành cùng các ống phế quản cho tới ngang phế quản tận cùng thì tỏa thành búi mao mạch hòa cùng lưới mao mạch phổi quanh phế nang vừa cho nhánh động mạch xiên vào thành quản tạo thành lưới mao mạch thứ 2 trong thành phế quản. Hai mạng lưới mao mạch trên hòa nhập với nhau ở ngoại vi của phổi rồi dẫn lưu theo tĩnh mạch phế quản hoặc tĩnh mạch phổi về tuần hoàn chung.
– Cuống động mạch phế quản dài 3cm, đường kính < 1.5mm.

[gallery link="file" columns="6" ids="51960,51961,51969,51970,51971,51972"]

– Một nhóm mạch thứ 3 có liên quan tới tuần hoàn phế quản phổi có tên gọi là các động mạch thuộc phế quản. Đó là các động mạch nằm trong lớp cơ thành ngực và chia nhánh nuôi là thành màng phổi: nhánh từ động mạch dưới đòn, động mạch liên sườn, động mạch vú…nhưng khi phần phổi sát thành ngực hoặc màng phổi bị tổn thương mạn tính thì chúng xuyên vào phổi, nối với hệ mạch phế quản – phổi và tình trạng ứ máu có thể tăng lên.

IV. Nguyên nhân

* Nguyên nhân tuần hoàn
– Các bệnh tim bẩm sinh có kèm theo teo hoặc hẹp van động mạch phổi, có hoặc không kèm theo teo thân động mạch phổi. Tắc tĩnh mạch phổi bẩm sinh.
– Tắc động mạch phổi, viêm tắc tĩnh mạch phổi, tăng áp lực động mạch phổi do nghẽn mạch.

* Nguyên nhân hô hấp
– Viêm phế quản phổi mạn tính, đặc biệt là lao phổi.
– Giãn phế quản bẩm sinh hoặc mắc phải.
– Viêm dày dính màng phổi.
– Chấn thương ngực.
– Khối u phổi.

* Dị sản động mạch phế quản

V. Chẩn đoán cắt lớp vi tính

– Động mạch phế quản tách từ động mạch chủ xuống ngang mức D3 tới D8, trong đó 80% ngang mức D5-D6.
– Đường kính động mạch > 2mm.
– Động mạch phế quản giãn ngoằn ngoèo.

[gallery link="file" columns="5" ids="121787,53686,51955,51956,51957,51967,51978,51981,51983"]

– Hình ảnh giả phình động mạch phế quản.

– Tổn thương phối hợp: giãn phế quản, hình kính mờ hoặc tổn thương dạng khảm (khi có ho máu), tổn thương lao cũ, phình động mạch phế quản, huyết khối động mạch phổi…

[gallery link="file" columns="4" ids="53691,121791,121800,53689,53690,53692,53693,53695"]

=> Case lâm sàng 1:

[gallery link="file" columns="4" ids="51918,51921,51920,51919"]

=> Case lâm sàng 2:

[gallery link="file" columns="5" ids="51927,51928,51929,51930,51931,51932,51933,51934,51935,51936"]

=> Case lâm sàng 3:

[gallery link="file" columns="4" ids="51938,51939,51940,51941,51942,51943,51944,51945"]

=> Case lâm sàng 4:

[gallery link="file" columns="6" ids="51984,51986,51987,51988,51989,51990"]

=> Case lâm sàng 5:

[gallery link="file" columns="6" ids="51993,51994,51995,51996,51997,51998"]

=> Case lâm sàng 6:

[gallery link="file" columns="5" ids="52001,52002,52003,52004,52005"]

=> Case lâm sàng 7:

[gallery link="file" ids="52008,52010,52011"]

=> Case lâm sàng 8:

[gallery link="file" columns="6" ids="53591,53592,53594,53595,53596,53597"]

=> Case lâm sàng 9:

[gallery link="file" columns="6" ids="121755,121756,121757,121758,121759,121760,121761,121762,121763,121764,121765"]

=> Case lâm sàng 10:

[gallery link="file" ids="121804,121805,121806"]

VI. Chẩn đoán DSA

– Là phương pháp hiện được áp dụng phổ biện tại nhiều cơ sở y tế trong điều trị can thiệp nút mạch những trường hợp giãn ĐM phế quản có biến chứng ho máu.
– Hình ảnh động mạch phế quản giãn ngoằn ngoèo, có thể thấy ổ thoát thuốc.

[gallery link="file" columns="5" ids="121781,121798,121794,121816,121817,121818,53684,53685,53686"]